W początkowych latach okupacji III Rzesza, z racji na brak samowystarczalności obszaru Generalnego Gubernatorstwa zajmowała się w głównej mierze zaopatrzeniem ludności polskiej w żywność. Ministerstwo Wyżywienia III Rzeszy  zmieniło jednak politykę władz okupacyjnych, nakazując wprowadzenie przymusowych kontyngentów. Początkowo władze obawiały się wprowadzenia restrykcji mogących doprowadzić do buntu spowodowanego falą głodu. Jednakże plany wysiedlenia oraz eksterminacji prawie dwumilionowego społeczeństwa żydowskiego przyczyniły się do zatwierdzenia nakazu.

 Potwierdzenie dostawy jajek z początkowych lat okupacji.

Wśród produktów, które podlegały przymusowym dostawom znalazły się między innymi owoce i warzywa, ziemiopłody oleiste, zboże, ziemniaki, jajka, mleko, masło oraz zwierzęta rzeźne. Pierwsze kontyngenty mogły podlegać zwielokrotnieniu, ze względu na wzrost zapotrzebowania na dany produkt. Nierówny był również sposób wynagradzania rolników za spełnienie swojej powinności. Często dochodziło do sytuacji, że rolnik nie mógł spełnić wyznaczonego nakazu. Sytuacje tego typu były traktowane bardzo restrykcyjnie.

Aparat stosowanych represji potrafił zakalikować działanie chłopa jako celowe. W niektórych przypadkach gospodarza mogła spotkać wywózka do obozu pracy, wywłaszczenie z gospodarstwa, nie rzadko kara śmierci. Głównym czynnikiem zmuszającym rolnika do zdania kontyngentu był strach, opłacalność dostaw była bardzo znikoma – gospodarz otrzymywał w zamian towary o wiele niższej wartości niż dostarczone dobra.

Jako potwierdzenie oddania płodów rolnych do punktu skupu, rolnik otrzymywał potwierdzenie na specjalnym formularzu Ablieferungsschein, wraz z kuponami premiowymi na określone towary.

Na bonach znajdowała się informacja o wartości, za jaką mógł chłop otrzymać dane dobro. Przykładowo za odstawienie 100 kilogramów kukurydzy producent mógł otrzymać ½ litra wódki, litr nafty oraz wyroby włókiennicze o wartości nie przekraczającej 20% odstawionego kontyngentu.

Poświadczenie dostawy zbóż chlebowych, w dolnej części dokumentu znajdowały się bony przysługujące rolnikowi za zdanie kontyngentu.

W tym samym okresie stosowano również inne formularze, takie jak dowód premiowy Prämienschein upoważniający rolnika do nabycia określonej ilości produktów przemysłowych. Wartość kuponu była oczywiście uzależniona od dostarczonego kontyngentu. Kupony były niezbywalne, ważne przez okres
3 miesięcy w obrębie określonego starostwa powiatowego.

W kolejnych latach okupacji udoskonalono sposób premiowania dostaw przez rolników. Dzięki sprawnemu aparatowi propagandy zmieniono również ich charakter.

Bibliografia:

Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa, Gazeta Ścienna „Nowiny” dla polskiej wsi, sierpień 1943, nr 65

J. Koziczyński, Banknoty polskie – Polish paper money: kolekcja Lucow, tom IV 1939-45, Semafic, Warszawa 2008

J. Zaborowski, W. Ługowski, Katalog znaków opłat fiskalnych revenue na ziemiach polskich, wydanie II, Leszno 2006

M. Boschniak, J. Olenski, M. Schweizer, Generalgouvernement 1939 – 1945, Premium Stamps, Iron Stamps and Benefit Stamps for Clithing in the Generalgouvernement 1939-45, Morgana Edition, Berlin 2012